سبقت در رانندگی: قوانین، روش صحیح و ممنوعیت ها
سبقت یکی از مانورهای حیاتی و پرخطر در رانندگی است که عدم رعایت قوانین آن میتواند منجر به حوادث جبران ناپذیر شود. این صفحه از کتاب آیین نامه رانندگی گواهیتو به طور جامع به تعریف سبقت مجاز و غیرمجاز، شرایط ایمن، علائم هشداردهنده، و نکات کلیدی برای انجام این عمل میپردازد. یادگیری اصول صحیح سبقت گیری نه تنها از جریمه های سنگین جلوگیری میکند، بلکه جان شما و دیگران را در جاده ها حفظ خواهد کرد.
سبقت گرفتن یعنی چه ؟
سبقت به معنای پیشی گرفتن از وسیله نقلیه ای است که در همان لاین و جهت در حال حرکت است، به شرطی که خطوط طولی جاده (مثل خطوط منقطع) اجازه این کار را بدهند.
تفاوت سبقت با جلو زدن
سبقت زمانی رخ میدهد که از لاین مخالف برای پیشیگیری استفاده کنید، در حالی که جلو زدن معمولاً در ترافیک سنگین و بدون ورود به لاین مقابل انجام میشود.
سبقت غیرمجاز
به هرگونه پیشی گرفتن از خودروی دیگر در شرایطی گفته میشود که قوانین آیین نامه رانندگی آن را ممنوع کرده باشد.
سبقت غیر مجاز و عبور از دیگر خودروهای متحرک در مکان‌های غیر ایمن، یکی از عوامل عمده در بروز تصادفات می‌باشد. این عامل نیز مانند عامل سرعت غیر مجاز، علاوه بر خطر انداختن ایمنی خود راننده، سلامتی سایر کاربران ترافیک را نیز به خطر می‌اندازد. لذا این مورد نیز یکی از مصادیق بارز تجاوز به حقوق انسانی و شهروندی محسوب میشود. با سبقت گرفتن بر روی خط ممتد، علاوه بر افزایش احتمال وقوع تصادف، تجاوز ورود به حریم قانونی و حقوقی دیگران نیز محسوب میشود.
سبقت صحیح در رانندگی
برای انجام سبقت صحیح رعایت نکاتی الزامی است که میبایست هر رانندهای به آنها توجه کند . در آزمون آیین نامه نیز سوالات زیادی از بحث سبقت طرح میگردد . برای سبقت صحیح به مباحث زیر باید مسلط شوید :
- علائم لازم برای سبقت گرفتن
- شرایط مجاز برای سبقت
- روش صحیح سبقت گرفتن
علائم لازم برای سبقت گرفتن
- در روز بوق کوتاه.
- در شب چند بار تبدیل و تعویض نور چراغ بالا و پایین.
- هنگام سبقت گرفتن اعم از این‌که روز باشد یا شب، برای جلب توجه وسایل نقلیه پشت سر، استفاده از چراغ راهنما ضروری است.
شرایط مجاز برای سبقت
برای سبقت ایمن، این ۴ شرط اصلی را همیشه بررسی کنید:
خطوط جاده
سبقت تنها در جادههایی با خطکشی منقطع یا علامت مجاز سبقت مجاز است.هرگز از روی خط ممتد ( سفید یا زرد) عبور نکنید
دید کافی
حداقل ۲۰۰ متر دید واضح به جلو داشته باشید (به ویژه در جاده های برون شهری).
سرعت مناسب
سرعت شما باید حداقل ۲۰ کیلومتر بر ساعت بیشتر از خودرویی باشد که قصد سبقت از آن را دارید
عدم وجود موانع
مطمئن شوید خودرویی از مقابل نمی آید و لاین مقابل باز است.
روش صحیح سبقت گرفتن (گام به گام)
درصورتی‌که قصد سبقت گرفتن از خودرو جلوی خود را دارید، ابتدا باید دقت نمود که ممنوعیتی برای گرفتن سبقت وجود نداشته باشد. اگر جاده دو طرفه است باید اطمینان حاصل کرد که مسیر تا فاصله دور و مطمئنی از طرف مقابل خالی از هرگونه وسیله نقلیه بوده و تفاوت سرعت بین وسیله نقلیه روبرو وسیله نقلیه جلویی برای سبقت کافی باشد. پس از اطمینان از ایمنی راه به شیوه زیر سبقت بگیرید :
- ابتدا آینه های وسط و جانبی را چک کنید .
- با چرخاندن سر نقاط کور را بررسی کنید .
- حداقل 3 ثانیه قبل از تغییر لاین، راهنمای چپ را فعال کنید .
- با دنده مناسب سرعت را افزایش دهید و از خودرو سبقت بگیرید .
- راهنمای راست را فعال کنید و به صورت مورب به لاین خود برگردید .
یک اصل مهم در سبقت گرفتن : فاصله تقریبی مناسب جهت تغییر مسیر در حین سبقت از یک خودرو هنگامی است که شما پس از عبور از خودرو موردنظر بتوانید چراغهای جلوی آن را در آیینه خودرو ببینیم.
نکات سبقت گرفتن
رانندگی در خط وسط
رانندگی در بخش وسط راه‌هایی که به‌وسیله خطکشی یا علائم دیگر به سه بخش تقسیم شده‌اند، به‌جز برای سبقت گرفتن یا گردش به چپ، بر حسب مورد با رعایت علائم و مقررات مربوط، ممنوع است.
بررسی خط کشی راه
در برخی از بخش‌های راه که یکی خط از دو خط ممتد به خط بریده تبدیل شده است، رانندگانی که در سمت خط بریده در حرکت‌اند مجاز به سبقت گرفتن و یا گردش به چپ، برحسب مورد و با توجه به طول خط بریده و با رعایت مقررات بخش‌های سبقت و گردش، می‌باشند.
محاسبه فاصله
مسیری که راننده می‌خواهد برای سبقت گرفتن وارد آن شود باید تا فاصله دور و مطمئنی از طرف مقابل خالی از هرگونه وسیله نقلیه بوده و تفاوت سرعت بین وسیله نقلیه او وسیله نقلیه جلویی برای سبقت کافی باشد تا به‌این‌ترتیب موجب به خطر انداختن خود و ترافیک سمت مقابل نشود.
رعایت حق تقدم دیگران
رانندگان وسایل نقلیه‌ای که از آنها سبقت گرفته میشود باید راه را برای وسیله نقلیه‌ای که در حال سبقت گرفتن است باز کنند و بر سرعت خود نیفزایند.
وسایل نقلیه انتظامی و امدادی
وسایل نقلیه انتظامی و امدادی ( مانند آمبولانس ) تنها در صورت روشن بودن چراغ گردان ویژه خطر میتوانند سبقت غیر مجز بگیرند .
استفاده از نور بالا و پایین
زمانی که در حال نزدیک شدن به خودروی جلویی از پشت هستید و قصد سبقت گرفتن دارید، با تعویض چراغ از نور پایین و نور بالا راننده خودرو جلویی را از قصد خود مطلع نمایید.
نکته کلیدی برای سبقت ایمن
- هرگز در شرایط خستگی یا خوابآلودگی سبقت نگیرید.
- در جادههای دوطرفه، به چراغهای خودروهای مقابل توجه ویژهای داشته باشید.
- اگر شک دارید، سبقت را لغو کنید
- برای سبقت از خودروهای بزرگ هرگز عجله‌ای نیست! اگر مطمئن نیستید که می‌توانید با ایمنی کامل سبقت بگیرید، کمی صبر کنید تا شرایط بهتری فراهم شود.
موارد ممنوعیت سبقت چیست ؟
- در سرپیچ‌های تند و سربالایی که میدان دید راننده کم است.
- از 50 متر مانده به پیچ‌ها تا 50 متر پس از آن یا در تقاطع راه‌ها یا در تقاطع راه‌آهن، مگر آن‌که به‌وسیله علائم، سبقت مجاز شناخته شده باشد.
- هنگامی‌که روشنایی و میدان دید به هر علت کافی نباشد.
- سبقت از وسیله نقلیه که خود در حال سبقت گرفتن است، مگر در راهی که به دلیل وجود سه خط عبور یا بیشتر، این عمل مجاز باشد.
- برای اتوبوس‌ها و کامیون‌ها در معابر شهری.
- از 100 متر مانده به ورودی تونل‌ها و پل‌ها تا انتهای آنها، مگر آن‌که به‌وسیله علائم، سبقت مجاز شناخته شده باشد.
- در نقاطی که با نصب علائم ویژه سبقت گرفتن ممنوع اعلام شده باشد.
- هنگامی‌که وسیله نقلیه‌ای در فاصله‌ای نزدیک و غیر ایمن از روبرو در حال حرکت می‌باشد.
سبقت گرفتن از دوچرخه و موتور سیکلت
سبقت گرفتن از موتورسیکلت‌ها و دوچرخه‌ها یکی از مباحث مهم در آزمون آیین‌نامه رانندگی است، زیرا این وسایل نقلیه به دلیل ویژگی‌های خاص خود نیاز به دقت و توجه بیشتری دارند. رانندگان خودروها باید آگاه باشند که کوچک‌تر بودن، تعادل حساس و نبود حفاظت فیزیکی در موتورسیکلت‌ها و دوچرخه‌ها، آنها را در معرض خطر بیشتری قرار میدهد. به همین دلیل، قوانین و توصیه‌های ایمنی ویژهای برای سبقت از آنها در نظر گرفته شده است تا از بروز حوادث جلوگیری شود
چرا سبقت گرفتن از موتورسیکلت‌ها و دوچرخه‌ها خطرناک‌تر است؟
موتورسیکلت‌ها و دوچرخه‌ها به دلیل اندازه کوچک‌تر، تعادل حساس و عدم حفاظت فیزیکی در مقایسه با خودروها، بسیار آسیب‌پذیرتر هستند. حتی تغییر جریان هوا ناشی از حرکت خودروی شما میتواند تعادل آنها را به‌هم بزند و منجر به سقوط شود. همچنین، موتورسواران و دوچرخه‌سواران عرض کمتری از جاده را اشغال می‌کنند، بنابراین سبقت ناگهانی یا نزدیک شدن بیش از حد به آنها خطر برخورد یا واژگونی را افزایش میدهد.
راهنمای ایمن سبقت از موتورسیکلت و دوچرخه
حد اقل ۱.۵ متر را از موتورسیکلت یا دوچرخه حفظ کنید.
به آرامی از موتور سیکلت ها و دوچرخه ها سبقت بگیرید و از حرکات ناگهانی خودداری کنید.
پس از سبقت، به آرامی به مسیر اصلی بازگردید و جلوی موتورسیکلت نپیچید.
حتی وزش باد سبک میتواند تعادل موتورسوار را به هم بزند.
در شرایط نامساعد جوی (باران، باد شدید) فاصله بیشتری رعایت کنید.
قبل از سبقت، نقاط کور را بررسی کنید – موتورسیکلت‌ها ممکن است در دید آینه‌ها پنهان بمانند.
در تقاطع‌ها و پیچ‌ها از سبقت خودداری کنید – احتمال تغییر مسیر موتورسیکلت بیشتر است.
سبقت از کامیون ها
سبقت از خودروهای بزرگ مانند کامیون‌ها، تریلی‌ها و خودروهای کشاورزی نیازمند رعایت نکات ایمنی ویژهای است، زیرا این وسایل نقلیه میدان دید محدودتر، طول بیشتر و سرعت کمتری دارند. در ادامه، به تفکیک راهنمای سبقت از هرکدام را بررسی می‌کنیم:
به دلیل طول زیاد این خودروها، سبقت زمان بیشتری می‌برد. حداقل ۴-۵ ثانیه فاصله برای بازگشت به مسیر اصلی در نظر بگیرید.
بسیاری از کامیون‌ها نقاط کور بزرگ‌تری دارند. اگر راننده شما را در آینه‌هایش نمی‌بیند، سبقت نگیرید.
در جادههای دوطرفه، یک بار بوق کوتاه بزنید تا راننده کامیون متوجه قصد شما شود.
برخی کامیون‌ها در سرازیری سرعت زیادی می‌گیرند. قبل از سبقت، سرعت آنها را دقیق تخمین بزنید.
کامیون‌ها معمولاً لاین سمت راست را برای گردش یا توقف استفاده می‌کنند.
سبقت از خودروهای کشاورزی (تراکتور، کمباین، ماشین‌های سنگین کشاورزی)
برخی تراکتورها با سرعت ۲۰-۳۰ کیلومتر بر ساعت حرکت می‌کنند. برای سبقت، سرعت خود را به اندازه کافی افزایش دهید.
خودروهای کشاورزی ممکن است بارهای عریض یا ناپایدار (مانند کاه، علوفه یا ادوات کشاورزی) حمل کنند که خطر ریزش دارد.
این خودروها معمولاً از جادههای فرعی می‌آیند و ممکن است گل یا شن به همراه داشته باشند که لیز بودن جاده را افزایش میدهد.
رانندگان تراکتورها گاهی بدون راهنما یا ترمز ناگهانی می‌ایستند. همیشه آماده کاهش سرعت باشید.
در فصل کشاورزی، تعداد این خودروها افزایش می‌یابد. صبور باشید و تنها در شرایط کاملاً ایمن سبقت بگیرید
سوالات متداول
در آزادراه‌ها به دلیل وجود خطوط همسو و چندبانده، عملاً سبقت به معنای سنتی (عبور از سمت چپ خودروی دیگر در مسیر مخالف) وجود ندارد، بلکه تنها جلو زدن از طریق تغییر لاین (با رعایت قوانین) انجام میشود
سرعت خود را کاهش دهید، به راست متمایل شوید، و از ایجاد مانع برای راننده دیگر خودداری کنید.
بله، اما موتورسیکلت ها حق استفاده از کل لاین را دارند. از فاصله کم و هدایت آنها به کنار جاده پرهیز کنید.
گواهیتو | تجربه شیرین گواهینامه گرفتن